تصفیه فاضلاب بهداشتی یکی از مهم‌ترین بخش‌های حفاظت از محیط زیست و سلامت عمومی به شمار می‌رود. رعایت استانداردهای تصفیه، تضمین‌کننده کیفیت مناسب آب خروجی و جلوگیری از آلودگی منابع طبیعی است. در این مقاله به بررسی کامل استاندارد های تصفیه فاضلاب بهداشتی در ایران و جهان، پارامترهای مهم کیفی، و الزامات قانونی می‌پردازیم.
فاضلاب بهداشتی چیست؟
فاضلاب بهداشتی شامل آب‌های مصرفی در سرویس‌های بهداشتی، آشپزخانه، حمام و شست‌وشو در منازل، ادارات و مراکز عمومی است. این نوع فاضلاب معمولاً دارای آلاینده‌های آلی، میکروبی و شیمیایی است که قبل از ورود به محیط زیست یا مصرف مجدد، باید تصفیه شود.
چرا رعایت استانداردهای تصفیه فاضلاب بهداشتی مهم است؟
- جلوگیری از آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی
- کاهش شیوع بیماری‌های میکروبی و انگلی
- امکان استفاده مجدد از آب تصفیه‌شده در کشاورزی یا فضای سبز
- انطباق با مقررات زیست‌محیطی ملی و بین‌المللی
مهم‌ترین پارامترهای کیفی در تصفیه فاضلاب
استانداردهای تصفیه فاضلاب معمولاً شامل حد مجاز برای پارامترهای زیر هستند:
| پارامتر | واحد | حد مجاز برای تخلیه به محیط | توضیحات |
|---|---|---|---|
| BOD5 (اکسیژن‌خواهی بیوشیمیایی ۵ روزه) | mg/L | < 30 | نشان‌دهنده میزان مواد آلی قابل تجزیه |
| COD (اکسیژن‌خواهی شیمیایی) | mg/L | < 60 | مجموع مواد آلی قابل اکسیداسیون |
| TSS (ذرات معلق جامد) | mg/L | < 40 | ذرات فیزیکی که باید ته‌نشین شوند |
| pH | – | 6–9 | باید خنثی یا نزدیک به آن باشد |
| Total Coliform | MPN/100ml | < 1000 | شاخص آلودگی میکروبی |
| Nitrate-N | mg/L | < 10 | برای جلوگیری از آلودگی منابع آبی |
استاندارد های تصفیه فاضلاب در ایران
در ایران، استانداردهای تصفیه فاضلاب توسط سازمان حفاظت محیط زیست تعیین شده‌اند. این استانداردها در سه سطح تعریف می‌شوند:
- تخلیه به آب‌های سطحی
- تخلیه به آب‌های زیرزمینی (تزریق در چاه جذبی)
- استفاده مجدد در کشاورزی
هر کدام از این کاربردها دارای حدود مجاز مخصوص به خود هستند. به‌عنوان مثال، برای استفاده در آبیاری محصولات خوراکی، وجود کلر باقیمانده و کاهش بار میکروبی ضروری است.
استانداردهای بین‌المللی تصفیه فاضلاب
در سطح جهانی، سازمان‌هایی مانند EPA (آمریکا)، WHO (سازمان جهانی بهداشت) و ISO، استانداردهای مشخصی برای تصفیه فاضلاب تعیین کرده‌اند. این استانداردها معمولاً سخت‌گیرانه‌تر از نمونه‌های محلی هستند و بر تصفیه پیشرفته و بازیافت تأکید دارند.
تأثیر انتخاب سیستم تصفیه بر رعایت استانداردها
برای دستیابی به استانداردهای مطلوب، باید از سیستم‌های تصفیه مناسب مانند موارد زیر استفاده کرد:
- سپتیک تانک با فیلتر خروجی
- پکیج تصفیه فاضلاب هوازی (SBR یا MBBR)
- تصفیه بیولوژیکی پیشرفته (UASB، IFAS)
- گندزدایی با کلر یا UV
انتخاب سیستم بستگی به نوع مصرف نهایی آب تصفیه‌شده و قوانین منطقه دارد.
جمع‌بندی
رعایت استاندارد های تصفیه فاضلاب بهداشتی یکی از الزامات مهم در طراحی، اجرا و بهره‌برداری از سیستم‌های تصفیه است. این استانداردها نه‌تنها به حفظ سلامت انسان و طبیعت کمک می‌کنند، بلکه پایه‌ای برای توسعه پایدار و صرفه‌جویی در منابع آبی محسوب می‌شوند. اگر در حال راه‌اندازی یک سیستم تصفیه فاضلاب هستید، حتماً از استانداردهای ملی و بین‌المللی به‌عنوان مرجع استفاده کنید.
