فاضلاب شهری مجموعه‌ای از پساب‌ها و آبهای زائد است که از خانه‌ها، کسب‌وکارها، ادارات و صنایع در مناطق شهری جمع‌آوری می‌شود. این پساب‌ها شامل آبهای مصرف شده در حمام‌ها، دستشویی‌ها، آشپزخانه‌ها، و شستشوی لباس‌ها، همچنین آبهای زائد حاصل از فرآیندهای صنعتی و تجاری است. فاضلاب شهری می‌تواند حاوی مواد آلاینده مختلفی از جمله مواد آلی، مواد شیمیایی، میکروب‌ها، فلزات سنگین، و مواد مغذی اضافی باشد. فاضلاب شهری می تواند منبع آلودگی جدی برای منابع آب، خاک و هوا باشد. اگر به طور مناسب تصفیه نشود، می تواند باعث بیماری های مختلف، آسیب به اکوسیستم ها و مشکلات زیست محیطی دیگر شود.
مدیریت فاضلاب شهری
مدیریت فاضلاب شهری شامل مجموعه ای از فعالیت ها برای جمع آوری، انتقال، تصفیه و دفع فاضلاب به روشی ایمن و پایدار است. این فعالیت ها توسط سازمان های دولتی، شهرداری، شرکت های خصوصی و سازمان های مردم نهاد انجام می شود.
مزایای مدیریت صحیح فاضلاب شهری
- محافظت از منابع آب: فاضلاب تصفیه شده می تواند برای مصارف مختلف از جمله آبیاری و مصارف صنعتی دوباره استفاده شود. این امر به حفظ منابع آب شیرین کمک می کند.
- محافظت از محیط زیست: تصفیه فاضلاب از آلودگی منابع آب، خاک و هوا جلوگیری می کند و به حفظ اکوسیستم ها کمک می کند.
- بهداشت عمومی: مدیریت صحیح فاضلاب از شیوع بیماری های ناشی از آب آلوده جلوگیری می کند و به ارتقای بهداشت عمومی کمک می کند.
مراحل تصفیه فاضلاب شهری
فاضلاب شهری قبل از دفع نهایی باید تصفیه شود تا از آلاینده ها پاک شود. فرآیند تصفیه فاضلاب معمولاً شامل مراحل زیر است:
- پیش تصفیه: در این مرحله، آشغال ها و ذرات بزرگ مانند شن و ماسه توسط آشغالگیر و دانه گیر از فاضلاب جدا می شوند.
- تصفیه اولیه: در این مرحله، مواد معلق و جامد باقیمانده در فاضلاب از طریق ته نشینی اولیه یا شناورسازی با هوای محلول حذف می شوند.
- تصفیه ثانویه: در این مرحله، مواد آلی محلول در فاضلاب توسط میکروارگانیسم ها به روش بیولوژیکی لجن فعال هوادهی گسترده تجزیه و حذف می شوند.
- تصفیه تکمیلی: در این مرحله، آلاینده های باقی مانده مانند فسفر، نیتروژن و فلزات سنگین توسط روش های بیهوازی، انوکسیک و فیلتراسیون شنی کربنی از فاضلاب حذف می شوند.
- گندزدایی: در این مرحله، میکروارگانیسم های باقی مانده در فاضلاب با استفاده از محلولکلر یا سایر مواد ضدعفونی کننده مانند تزریق گاز ازن از بین می روند.
خصوصیات فیزیکی فاضلاب شهری
فاضلاب شهری دارای طیف وسیعی از مشخصات فیزیکی است که بر فرآیند تصفیه آن تاثیر می گذارد. برخی از مهمترین خصوصیات فیزیکی فاضلاب شهری عبارتند از:
رنگ: فاضلاب شهری به طور کلی به رنگ خاکستری یا قهوه ای تیره است. رنگ فاضلاب می تواند به نوع فعالیت هایی که فاضلاب را تولید می کنند، مانند فعالیت های خانگی، صنعتی یا تجاری بستگی داشته باشد.
بو: فاضلاب شهری بوی نامطبوع و زننده ای دارد. این بو به دلیل وجود مواد آلی فاسد شده در فاضلاب است.
حجم فاضلاب: حجم فاضلاب تولیدی در طول یک شبانه روز و یا در طول سال
دمای فاضلاب: دمای فاضلاب به طور کلی به دمای محیط و نوع فعالیت هایی که فاضلاب را تولید می کنند بستگی دارد. دمای فاضلاب شهری معمولاً بین 10 تا 30 درجه سانتیگراد است.
چگالی فاضلاب: چگالی فاضلاب شهری کمی بیشتر از آب است. چگالی فاضلاب به نوع و غلظت آلاینده های موجود در آن بستگی دارد.
ویسکوزیته فاضلاب: ویسکوزیته فاضلاب شهری کمی بیشتر از آب است. ویسکوزیته فاضلاب به نوع و غلظت آلاینده های موجود در آن بستگی دارد.
ذرات معلق: فاضلاب شهری حاوی حجم قابل توجهی ذرات معلق مانند شن و ماسه، چربی ها و روغن ها، مواد آلی و غیر آلی است. حجم ذرات معلق در فاضلاب به نوع فعالیت هایی که فاضلاب را تولید می کنند بستگی دارد. اندازه ذرات معلق در فاضلاب شهری می تواند از چند میکرومتر تا چند میلی متر باشد.
در مجموع، آشنایی با خصوصیات فیزیکی فاضلاب شهری برای طراحی و ساخت سیستم های جمع آوری، انتقال و تصفیه فاضلاب، کنترل فرآیند تصفیه فاضلاب و ارزیابی عملکرد سیستم های تصفیه فاضلاب ضروری است.
خصوصیات بیولوژیکی فاضلاب شهری
فاضلاب شهری به دلیل وجود مواد آلی فراوان، محیط مناسبی برای رشد و نمو میکروارگانیسم های مختلف از جمله باکتری ها، قارچ ها، ویروس ها و تک یاخته ها است. این میکروارگانیسم ها نقش مهمی در تجزیه و تصفیه فاضلاب ایفا می کنند. با این حال، برخی از این میکروارگانیسم ها می توانند بیماری زا باشند و برای سلامتی انسان مضر باشند. برخی پارامتر های بیولوژیکی و میکروبی فاضلاب شهری عبارت اند از:
- نیاز اکسیژن خواهی بیولوژیکی (BOD)
- کلیفرم گوارشی (Fecal Coliform)
- کلیفرم کل (Total Coliform)
خصوصیات شیمیایی فاضلاب شهری
فاضلاب شهری علاوه بر دارا بودن خصوصیات فیزیکی و بیولوژیکی، از نظر شیمیایی نیز پیچیده است و حاوی طیف وسیعی از آلاینده ها می باشد. این آلاینده ها می توانند بر سلامت انسان و محیط زیست تاثیر منفی بگذارند. از جمله پارامتر های شیمیایی فاضلاب شهری عبارت اند از:
نیاز اکسیژن خواهی شیمیایی (COD)
pH فاضلاب: سطح pH فاضلاب شهری به طور کلی بین 6 تا 8 است. سطح pH فاضلاب به نوع فعالیت هایی که فاضلاب را تولید می کنند و نوع آلاینده های موجود در آن بستگی دارد.
همچنین جهت مشاهده سایر پارامتر های کیفی مواد آلوده کننده فاضلاب شهری و همچنین استاندارد خروجی فاضلاب شهری سازمان حفاظت محیط زیست جهت تخلیه به آبهای سطحی (رودخانه)، تخلیه به چاه جاذب، مصارف کشاورزی و آبیاری فضای سبز به آدرس زیر مراجعه کنید.
