گندزدایی یا ضدعفونی، فرآیند کشتن یا حذف میکروارگانیسم هایی مانند باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها از آب، سطوح یا اشیاء است. به منظور جلوگیری از شیوع بیماری های عفونی و حفظ محیطی پاک و ایمن انجام می شود. ضد عفونی را می توان از طریق روش های مختلفی از جمله استفاده از مواد شیمیایی، گرما یا اشعه ماوراء بنفش انجام داد. برخی از ضدعفونی کننده های رایج عبارتند از سفید کننده وایتکس، پراکسید هیدروژن، الکل و ترکیبات آمونیوم چهارتایی. اقدامات ضد عفونی مناسب به ویژه در محیط های مراقبت های بهداشتی، تصفیه خانه های آب و فاضلاب، مناطق آماده سازی غذا، مدارس و فضاهای عمومی برای به حداقل رساندن خطر عفونت مهم است.
گندزدایی آب شامل استفاده از مواد شیمیایی مانند ضدعفونی کننده ها یا محلول های ضد میکروبی برای کشتن یا غیرفعال کردن باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و سایر عوامل بیماری زا یا میکروارگانیسم‌های موجود در آب است. روش های مختلفی برای ضد عفونی کردن آب وجود دارد که عبارتند از:
کلرزنی (Chlorination):
این روش رایج ترین روش ضد عفونی است. کلر به آب اضافه می شود تا باکتری ها، ویروس ها و سایر عوامل بیماری زا را از بین ببرد. می توان آن را به شکل گاز کلر، محلول هیپوکلریت سدیم یا هیپوکلریت کلسیم اضافه کرد.
اشعه ماوراء بنفش UV :
از پرتو فرابنفش برای ضدعفونی آب با غیرفعال کردن میکروارگانیسم ها استفاده می شود. با آسیب رساندن به DNA عوامل بیماری زا، از تولید مثل آنها جلوگیری می کند. اشعه ماوراء بنفش در برابر باکتری ها، ویروس ها و انگل ها موثر است.
ازن زنی (Ozonation):
گاز اوزون تولید شده و به آب اضافه می شود تا آن را ضد عفونی کند. ازن یک عامل اکسید کننده قوی است که میکروارگانیسم ها را با تخریب دیواره سلولی آنها از بین می برد. در برابر طیف وسیعی از عوامل بیماری زا موثر است و همچنین به افزایش شفافیت و کاهش طعم و بوی آب کمک می کند.
فیلتراسیون (Filtration):
روش های فیلتراسیون فیزیکی مانند فیلتراسیون غشایی یا میکروفیلتراسیون را می توان برای حذف باکتری ها، تک یاخته ها و برخی ویروس ها از آب به کار برد. این روش ها با عبور آب از فیلتری کار می کنند که عوامل بیماری زا را به طور فیزیکی حذف می کند.
جوشاندن (Boiling):
جوشاندن آب به مدت حداقل یک دقیقه به طور موثر اکثر میکروارگانیسم ها از جمله باکتری ها و ویروس ها را از بین می برد. جوشاندن یک روش ساده و مقرون به صرفه برای ضد عفونی کردن آب است، اما ممکن است در کاربردهای بزرگ عملی نباشد.
توجه به این نکته ضروری است که برای اطمینان از کیفیت مطلوب آب، روش های ضد عفونی باید در ترکیب با سایر فرآیندهای تصفیه آب مانند ته نشینی، انعقاد و لخته سازی استفاده شود. نظارت و آزمایش منظم آب تصفیه شده نیز برای حفظ راندمان ضدعفونی بسیار مهم است.
